Agrarisch natuurbeheer levert niets op

'Agrarisch natuurbeheer levert niets op'

de Volkskrant 15-04-2011

interview Frank Berendse, hoogleraar Natuurbeheer en Plantenecologie Amsterdam

Van onze verslaggever Caspar Janssen Amsterdam

Hij heeft zich er noodgedwongen in verdiept, Frank Berendse, hoogleraar Natuurbeheer en Plantenecologie aan de Wageningen Universiteit. En terwijl hij wist dat het erg was, schrok hij toch nog van de feiten.

'Er zijn eigenlijk maar twee terreinen waarop dit kabinet disproportioneel bezuinigt: cultuur en natuur. 60 procent op natuur, 300 miljoen van de 500 miljoen. Terwijl in alle andere sectoren hoogstens 4 tot 5 procent wordt gekort.

Dat is toch merkwaardig?' Nog merkwaardiger is het, vindt Berendse, 'dat er geen enkel beleidsstuk aan deze fundamentele koerswijziging, na twintig jaar consistent beleid, ten grondslag ligt. Er ligt helemaal geen visie op de toekomst van het landelijk gebied, nergens is een uitgewerkt stuk waarover

je zou kunnen discussiëren.

Dat kan helemaal niet, dat past een overheid op rijksniveau niet.'

Frank Berendse is een van de drie opstellers van een open brief aan het kabinet-Rutte, ondertekend door zo ongeveer alle (79) hoogleraren in het vakgebied ecologie, die vandaag wordt gepresenteerd

in Den Haag. De wetenschappers protesteren in de brief 'met klem' tegen 'de aanslag op de natuur in Nederland', die het gevolg is van 'de draconische bezuinigingsmaatregelen' van het kabinet.

Want de maatregelen zijn niet alleen 'een enorme kapitaalsvernietiging', maar leiden ook tot 'een verslechtering van de leefkwaliteit voor mensen, planten en dieren.'

Wat Berendse vooral opmaakt uit wat de verantwoordelijke staatssecretaris Henk Bleker toch aan toelichting gaf, 'is dat wat hij roept geen enkele wetenschappelijke basis heeft'. 'Bleker wendt zich van de wetenschap af. En als mensen alleen maar op ideologie drijven, dan wordt de discussie moeilijk.'

Berendse heeft net een uitnodiging binnen voor de uitreiking van Crafoord Prize, zo ongeveer de Nobelprijs voor ecologen, aan de Finse ecoloog Ilkka Hanski. Hanski's theorieën vormden twintig

jaar lang het fundament van het Nederlandse natuurbeleid. Hanski toonde als eerste aan dat de kans op het uitsterven van populaties groter is naarmate de oppervlakte van hun leefgebied kleiner en geïsoleerder wordt. Berendse: 'Hanski krijgt daar nu dus de Nobelprijs voor en wat doen wij? We breken de boel af. Ongelooflijk.'

De ecoloog doelt daarbij op het niet afmaken van de ecologische hoofdstructuur (EHS), die bestaande natuurgebieden moet vergroten en verbinden. De ontbrekende 150.000 hectaren komen er niet, als het aan staatssecretaris Bleker ligt. Berendse: 'De EHS heeft al tot successen geleid; het verlies van soorten gaat minder snel, de zeearend en de kraanvogel zijn terug door de uitbreiding van leefgebieden, de otter doet het goed, bijzondere plantensoorten hebben zich hersteld. Maar echt resultaat heb je pas als je het project afmaakt. We hebben puzzelstukjes aangekocht, maar het gaat pas werken als de puzzel compleet is.'

Daar lijkt tegenover te staan dat de nieuwe staatssecretaris wel inzet op agrarisch natuurbeheer, waarvoor vanaf 2013 Europees geld vrijkomt.

Berendse is niet onder de indruk. 'Bleker zegt: dat is toch ook mooie natuur.

Dan denk ik: dan heb je zelfs de samenvattingen niet gelezen van het wetenschappelijk werk op dit gebied.

Uit al dat onderzoek blijkt dat je grosso modo de natuur niet kunt helpen op een normaal agrarisch bedrijf. Toch zijn er op dit moment in Nederland 56.000 hectaren met beheerscontracten met boeren. Dat kost, schat ik, 60 miljoen per jaar. En ik weet: 80 tot 90 procent van deze contracten levert niets op.'

Berendse heeft niet de illusie dat het kabinet zich iets gelegen laat liggen aan de 79 wetenschappers. 'Maar je weet nooit. Het is nooit te laat om fouten te herstellen.

Ik weet nog dat Cees Veerman als minister aanvankelijk ook een groot voorstander was van agrarisch natuurbeheer. Maar hij liet zich overtuigen door herhaald wetenschappelijk onderzoek. Dat was groots van hem.' Cees Veerman is nu een van de ondertekenaars van de brief.

Wat Bleker roept heeft geen enkele basis in de wetenschap. In een brief aan het kabinet uiten 79 hoogleraren kritiek op de bezuinigingen op het natuurbeleid.

Frank Berendse

Van onze verslaggever Caspar Janssen